Qubah Ijô
Qubah Ijô (Arab: ٱَلْقُبَّة ٱلْخَضْرَاء, lam latèn: al-Qubbah al-Khaḍrāʾ) nakeuh saboh qubah wareunajih ijô nyang na di ateueh jirat Nabi Muhammad SAW ngon sahbat Abu Bakar Ash-Shiddiq (632–634) ngon sahbat Umar bin Khattab (634–644), dilèe teumpat nyan nakeuh bilék bak neuduëk ma ureuëng Islam Aisyah. Qubah nyan na nibak sagoë blah rot teunggara jurèe rumoh nabi.
Tarèh peusaneut
Masa Mamluk peusaneut
Qubah Ijô nyan awai nakeuh saboh bubông seuramoë nyang geupuga phôn that nibak masa neupeurèntah lé Raja Qalawun al-Salihi nibak thôn 678 hijriyah.[1], bah meusaneut rupa seuramoë nyan, di ateuëh jirat nabi nyan na geupeugot saboh qubah nyang geurôk ngon kayèe raya, blah röt meuyubjih geupeudöng tamèh kayèe lam curak peuët sagoë, ateuëhjih lapan sagoë. Keu tamèh Qubah nyan geupeudöng meulingka, di ateuëh neurôk kayèe ateuëh nyan na geuleuëng ôn timah keu bubông ngön peutheun nibak rhôt ië ujeuën, di ateuëh timah nyan geutôp treuk ngon ija teubai.
'Oh lheuëh nyan teuma qubah geuseubarô lom nakeuh nibak masa Sultan Hassan bin Muhammad bin Qalawun, masa nyan mandum ôn timah nyang na di sinan ka geupeuleukang mandum nibak teumpat neuduëkjih. Qubah geuseubarô sigo treuk ngon geupeuköng lom bak thôn 765 Hijriyah masa Sultan Shaaban bin Hassan bin Muhammad.
Peuneudöng nyan reuloih teuma lom ngön geupuga keulayi lé Sultan Qaytbay bak thôn 881 Hijriyah.[1] Mantöng lam masa Sultan Qaitbay nibak thôn 886 Hijriyah, meuseujid nabi ka tutông, hana trép lheuëh musibah tutông nyan lé Sultan Qaitbay laju neuparèntah keu geuseubarô mandum peuneudöng suci nyan, geupeusaneut lom qubah nyan nibak thôn 887 Hijriyah. Qubah ijô geuseubarô ngon geupeudöng tamèh raya bak meuseujid nabi nibak watèe nyan. Lheuëh teudöng mandum tamèh, meunyumkeuh ka ubeut teumpat seumayang ngon teumpat ziarah, keu geupeuluah teumpat nyang ka ubeut nyan nakeuh suah geulhoih mandum bintéh batèe nyang mantöng na di lingka nyan, lheuëh nibak nyan geupeudöng treuk bintéh barô di lua, meusampoë ngon bintéh barô nyankeuh jirat nabi ngon dua sahbat nyang awai na blah röt lua, ka jitamöng lam bintéh meuseujid na jeuôhjih siteungoh deupa.
Lam musibah tutông thôn 886 nyan hana meu bacut pih meuk apui nyang rhet lam jurèt Nabi ngon Sahbat, saweuëb di ateuëh teumpat suci nyan awai lé Sultan Qaitbay na neupeugöt saboh qubah treuk nyang leubèh ubit.
Lheuëh neupeugot qubah raya di ateuëh jirat nabi, blah röt ateuëh ka geukalön na crah bacut, ngon sigra laju lé Sultan Qaitbay neuparèntah puga keulayi blah röt nyang reuloh nyan ngon tèmbok blah röt ateuëh geutôp ngon plèstèr wareuna putéh. Bak watèe geukeurija, ban silingka teumpat nyan ka geupageuë ngön kayèe. Meukeusud geupageuë bah bèk leumah teukalön bak mata ureuëng keurija keu jirat Nabi ngon geumeukesud cit keu geujaga bèk na peukakaih nyang rhet ateuëh Qubah rayek. Mandum ureuëng nyang na lam meuseujid ngon di seulingka nyan hana cit nyang gabuëk ngön keurija nyan saweuëb raya that geupeudong peuranca di lua teumpat nyan. Bak watèe nyan nakeuh ubé na ureuëng di Madinah ka rôh lam keurija meuseuraya nyan, mandum nyan ngön idin sultan nibak masa nyan.
Ban karab leungka mandum keurija meuseuraya nyan, teuka sultan u Madinah geuneuk jak kalön hasé keurija nyan. Keubit that lagak hasé qubah barô wareuna biru nyang geupuga nibak masa nyan, samppe jitheun na padum-padum reutôh thôn. Bak masa Sultan Abdul Hamid II, meubarôkeuh na leumah crah nibak qubah nyan, laju ngon sigra lé sultan neuparèntah seubarô lom qubah ngön geupeumeu cukôp that meusaneut.
Masa moderen peusaneut
Nibak thôn 1253 Hijriyah, Sultan Abdul Hamid II geupeuteubiët sarakata raja keu geugantoë wareuna qubah nyang wareuna phônjih biru jeuët keu wareuna ijô, gopnyankeuh nyang phôn bôh wareuna ijô keu wareuna qubah nabi, sampoë 'an uroë nyoë wareuna ijô nyan sabé-sabé jeuët keu wareuna qubah. Nibak masa keurajeuën Wangsa Saud mat kuasa di Madinah ngon tanoh Hijaz, lé Raja Abdul Aziz Al-Saud, gopnyan geuparèntah peusaneut na padum-padum pat nyang meukrak ngon nyang crah di dalam bilék Nabi, mandum keurija masa nyan geupeubuët 'oh watèe malam.
Blah röt meuyub qubah na deuh takalön meupadum boh tingkap nyang meulingka qubah ijô. Tingkap nyang takalon nyan nakeuh saboh garéh cit ngön tingkap bak qubah blah röt dalam di ateuëh jirat Nabi. Awai kön tingkap nyan geupeuhah nibak watèe na hajat keuneuk seumayang lakèe ujeuën. Neuriwayat lé Ibnu Hajar Al-Asqalani bhah tingkap nyan, gopnyan geuriwayat meunoë; ureuëng Madinah jan na khuëng nyang brat, geujak meungadu droë bak Aisyah. Sira geukheun, "Nyan neukalön jirat Nabi SAW, neupeugötkeuh tingkap di dalam jirat beu leumah langèt sampoë hana ceuë antara jirat nyan ngön langèt".[2]
Lheuëh nyan na geusurat lam kitab Nuzhat al-Nazirin lé Sayyid Jaafar Barzanji, nyang geukarang cit lé Zainuddin al-Maraghi: "Peuhah tingkap 'oh watèe khuëng nakeuh sunnah ureuëng Madinah sampoë 'an jinoë. Ureuëng Madinah nyan geupeuhah mandum tingkap qubah dalam nyang geupeuhah nibak arah kiblat, sampoë hana nyang meutheun antara jirat mulia ngön langèt."[3]
Asai seunurat peusaneut
- ^ a b فصول من تاريخ المدينة المنورة, (Bab-bab nibak Tarèh Madinah), geutuléh lé Ali Hafez, ôn 127-129
- ^ Ibnu Hajar al-Asqalani lam kitab Mishkat al-Masabih, geupeusahèh: Hasan, No.: 362/5 ngön Al-Albani geubantah lam Al-Mishkat 5950
- ^ الكوكب الدري - الحجرات بيوت النبي عليه الصلاة والسلام-، تأليف: حاتم عمر طه، ص121.