Harah Jawoe: Bida antara revisi

Konten dihapus Konten ditambahkan
b +gantoe
b ~peusaneut
Baréh 1:
[[Beureukaih:Jawi_alphabet.png|thumb|300px|right|Haraih Jawoë]]
 
'''Haraih Jawoë''' ([[Bahsa Arab]]: جاوي Jawi) (atawa '''Yawi''' di da'irah [[Pattani]], '''Gundhil''' di da'irah [[Jawa]] nacit nyang kheun [[Pegon]], '''Jawoe''' di da'irah [[Acèh]]) nakeuh haraih Arab nyang geu-ubah keu geutuléh [[Bahsa Meulayu|Meulayu]], [[Bahsa Acèh|Acèh]], [[Bahsa Minang|Minangkabau]], [[Bahsa Banjar|Banjar]] ngon [[Bahsa Tausug|Tausug]] seureuta padum-padum boh bahsa la'én di [[Asia Teunggara]]. Kayém jih neunguy haraih nyan keu teunuléh ngon seunurat bhaih agama.
 
Haraih Jawoë geunguy keu salah saboh haraih raseumi lam [[Brunei Darussalam|Keurajeuën Brunei Darussalam]], geunguy cit keu saboh peuniléh haraih standar lam bahsa [[Meulayu]]. Bak neunguy nyang leubèh jroh seunurat lam bahsa Meulayu nakeuh nyang geunguy lam geunantoë [[haraih Latèn]] nyang geukheun haraih Rumi. Lam teumadôn Meulayu neunguy haraih nyoë leubèh meusaneut geunguy keu agama ngon reusam. Meuhat nyang neunguy haraih nyoë keu neubuët siuroë-uroë that geupakoë cit lam da'irah ureuëng Meulayu Pattani [[Thailand Seulatan]] ngon [[Kelantan]] di [[Malaysia]] seureuta lé padum-padum boh kawan ureung [[Islam]] nyang geuduëk di [[Filipina Seulatan]]<ref>{{cite book|title=Language and National Identity in Asia|author=Andrew Alexander Simpson|year=2007|pages=356–60|publisher=[[Oxford University Press]]|isbn=0-19-926748-0}}</ref>.
 
== Asai nan ==
Baréh 12:
Lahé haraih nyoë nakeuh that meukeumat langsông ngon teuka agama [[Islam]] u Pulo-pulo Meulayu, haraih nyoë geu-angkèe nibak [[haraih Arab]] keu geutuléh narit ngon tutô Meulayu. Ngon seubab nyan keuh jeuët keu le that ubah, teunamah ngon kri geunantoë padum-padum boh haraih keu jeuët teurimong su nyang hana lam bahsa Arab (lagèe tutô /o/, /p/, atau /ŋ/).
 
Seugohlom masa jitamong Islam (''Islamisasi''), watèe peungarôh Hindu-Budha mantong kong di wilayah Asia Teunggara, [[haraih Pallawa]] that utama geunguy lam teunuléh Meulayu. Bak keuneubah arkeologi paléng tuha nyang meutuléh haraih Arab nakeuh saboh batèe jirat [[Syèh Rukunuddin]] meu-tarèh 48 H (672 M) di Barus, [[Sumatra]], saboh batèe jirat nyang la'én na meutarèh 290 H (910 M) bak jirat Syèh Abdul Qadir bin Husin Syah Alam nyang na di [[Alor Setar]], [[Kedah]], saboh batèe jirat nyang geuteumèe di [[Pekan, Pahang|Pekan]], [[Pahang]] meutarèh 419 H (1026 M), saboh batèe jirat nyang geuteumèe di [[Phan Rang]], [[Viètnam]] meutarèh 431 H (1039 M), bateè jirat meutarèh 440 H (1048 M) geuteumèe di [[Bandar Seri Begawan]] , [[Brunei Darussalam|Brunei]], ngon batèe jirat Fatimah Binti Maimun Bin Hibat Allah nyang geuteumèe di [[Gresik]], Jawa Timu]] meutarèh 475 H (1082 M)<ref name="Shahrizal"/><ref>{{Cite book|author=Abdul Rashid Melebek|coauthors=Amat Juhari Moain|title=Sejarah Bahasa Melayu (History of Bahasa Melayu)|publisher=Utusan Publications|year=2006|isbn=967-61-1809-5|pages=52}}</ref>.
 
Bak masa phôn-phôn meukeumang agama Islam, teunuléh Arab geupeurunoë keu ureuëng-ureuëng nyang ban meu-agama Islam lam buët agama ngon ibadat matong, lagè keu jeuët geubeuët [[Al-Quran]] ngon [[Shalat]]. Seubab nyan keuh hana that ssôah keuh haraih Arab jeuët keu geuteurimong lé ureuëng Meulayu meusaban ngon meu-Islam ureuëng nyan. Hana trép meunan laju ka jeuët geupeugot saboh kri la'én keu peupaih haraih Arab keu teunuléh narit Meulayu. Lé tutô meulayu nyang hanjeuët geutulh langsông ngon haraih Arab kajeuët keu geutuléh ngon haraih Jawoë, ngon jeuët geumeuphôm ngon geubeuët keu seunurat raseumi nanggroë atawa teunuléh agama.<ref>John U. Wolff, ''Indonesian Readings'' Edition: 3, SEAP Publications: 1988: ISBN 0-87727-517-3:480 pages</ref><ref>Robert Leon Cooper ''Language spread: studies in diffusion and social change'', Center for Applied Linguistics, Indiana University Press,: 1982 p. 40 ISBN 0-253-32000-3: 360 pages</ref> Meusaban cit lagèe kri geuteurimong haraih Arab di [[Turki]], [[Parsi]] ngon [[India]] nyang ka na leubèh awai lom, ngon nyan keuh dudoè lam tarèh Meulayu Raya haraih Jawoë ka jeuët keu saboh kri teunuléh Islam lam teumadôn Meulayu.<ref name="siti hawa">{{Cite book|author=Siti Hawa Haji Salleh|title=Malay Literature of the 19th Century|publisher=Institut Terjemahan Negara Malaysia Berhad|year=2010|isbn=978-983-068-517-5|pages=8}}</ref>
Baréh 18:
Tanda paléng awai teunuléh Jawoë nyoë na di [[Malaysia]] ngon na [[Seunurat Terengganu]] nyang meutaréh 702 Hijriah atawa abad keu-14 Masehi (Taréh nyoë meubacut kureuëng paih cit meuseubab beunileuëng thôn disinan geutuléh kon ngon angka). Salang neunguy haraih Jawoë bak keurajeuën-keurajeuën [[Pulo-pulo Meulayu|Meulayu]] nakeuh bak phôn watèe [[Keurajeuën Samudra Pasè|Pasè]], sampoë [[Keurajeuën Johor]], [[Keurajeuën Acèh Darussalam|Keurajeuën Acèh]] seureuta akhé that [[Keurajeuën Pattani]] bak abad keu-17. Bak abad keu 19 haraih Romawi phôn ka geunguy disinan. Haraih Jawoë teutap cit na geunguy nibak masa ka jitamong kolonial Iërupa.
 
Nyan keuh meuhat that peunténg haraih jawoë lam budaya ureuëng Meulayu. Haraih nyan ka geunguy seubagoë nyang meu-antara lam mandum ôseuha, reusam ngon niaga. Lagèe miseuëjih, haraih nyoë geunguy keu seunurat meusipakat nyang peuntèng-peuntèng antara raja-raja Meulayu ngon [[Portugéh]], [[Beulanda]] ngon [[Inggréh]]. La'én nibak nyan seunurat peunyata meurdèka neugara [[Malaysia]] thôn 1957 meuladôm geutuléh lam haraih jawoë.
 
Sampoë jinoë haraih nyoë mantong geunguy lam bhaih agama ngo reusam di [[Acèh]]. Lam nanggroë Meulayu Malaysia geunguy di [[Terengganu]], [[Kelantan]], [[Kedah]], [[Perlis]], ngon [[Johor]]. Ureuëng-ureuëng Meulayu di [[Pattani]] mantong cit geunguy haraih jawoë sampo ë'an jinoë.
 
== Haraih Jawoë ==
Baréh 97:
|}
 
Haraih nyang meuwareuna keulabèe nakeuh kri geunantoë nyang cit na lam haraih Jawoë [[Meulayu]] hana lam haraih Arab aseuli.
 
== Neubeuët lom ==
Baréh 110:
* {{en icon}} [http://www.omniglot.com/writing/malay.htm Tentang huruf Jawi]
* {{ms icon}} [http://faithiswithinme.blogspot.com/2010/01/kibod-jawi-fonetik-percuma-free-jawi.html UNDUH Papan Kekunci Jawi Fonetik (Jawi Phonetic Keyboard)]
* {{ms icon}} [http://rumi-to-jawi.appspot.com Laman menukar ejaan Rumi kepada ejaan Jawi]
 
== Ne ==