|
[[Beureukaih:KruëngAcèh.JPG|jmpl|ka|250px|Beundông Kruëng Acèh di Seulimeum]]
'''Acèh Rayek''' nakeuh saboh kabupatèn nyang na di [[Acèh]]. Nang nanggroë Acèh Rayek nakeuh [[Janthoë]] nyang wilayahjih toë that di yupngon [[gunong Seulawah Agam]]. AwayjihDilee nang nanggroëjih nakeuh [[Banda Acèh]],. 'Oh watèë geupeusah [[Banda Acèh]] jeuët keu nang nanggroë propinsi, nang nanggroë Acèh Rayek geupinah u JanthoJanthoë trôk 'an jinoë.
== Wisata ==
Gampông-gampông nyang le masyarakatjih nakeuh gampông-gampông nyang toë deungön jalan rayek miseuë jalan Banda Acèh – [[Midan]] di utara ngön Banda Acèh – [[Meulabôh]] di seulatan.
Gampông-gampông nyang toë ngön jalan Banda Acèh - Midan miseuëjih: Lam Barô Kaphé, Lubôk, Aneuk Galông, Sibrèh, Sama Hani, Lam Pakuëk, Mon Tasiëk, Indra Puri, Seulimeum ngön Sarèë. Gampông nyang toë ngön jalan Banda Acèh – Meulabôh miseuëjih Lam Lom, Lam Pisang, Keudè Biëng, Lhôk Nga, Lam Pu'uk, Leupuëng ngön Lhông. Nibak nyan, na cit gampông-gampông la'én nyang na di Acèh Rayek lagèë Tungkôp, Lam Barô Angan, Cot Keu'euëng, Kajhu, Kruëng Raya, Lam Bada, Ujông Batèë, Lam Jamèë, Peukan Bada, Kruëng Barôna Jaya ngön nyang la'én lom.
== Pariwisata ==
=== Wisata alam ===
Wilayah nyang alam jih lagak leupah le di Acèh Rayek. Teumpat-teumpat ngon alam nyang lagakceudaih nakeuhdi lagèëAceh diRayek yub nyoënakeuh:
* [[Gunong SeulawahSeulawaih Agam]]
* Gunong Paroë
* Panté Lho'ngaLhok Nga
* Panté Lam Pu'uk
* Panté Ujong Batèë
* Panté Lhok Mè
* Ië Seu'uëm
* Ië teureujônrhôt Suhôm di Lhôöng
* Ië teureujônrhôt Kuta Malaka
* Ië teureujônrhôt Peukan Biluy
* Waduk Keuliling di Kuta Cot Glië
=== Wisata budaya ===
Le that Teumpat-teumpat meuseujarah di Acèh Rayek, lagèë di barôh nyoënakeuh:
* '''Musium Cut Nyak Dhiën''' dilèë nakeuh rumoh aseuli [[Cut Nyak Dhiën]]. Jinoë meuasoë dabeuhdabeueh Acèh meuseujarah nyang geupeulara le peumeurintah Kabupaten Acèh Rayek. CitRumoh pondasinyang rumohaseuli nyoëka nyangjitôt mantöngle aseuli,Beulanda. Bagian rumoh nyang mantong aseuli kanakeuh geutôtpondasijih le Beulandasagay. Jadi rumohRumoh nyang na jinoë citnakeuh rèplikarèplikajih mantöng.<ref name="budaya">[http://www.nad.go.id/index.php?option=isi&task=view&id=2630&Itemid=401 Wisata Budaya Aceh Besar di situs NAD]</ref>
* '''Meuseujid Indra Puri''' geudongteuduek di 25 km seulatan arah u [[Midan]]. SigohlomYoh goh Islam tamöngjitamöng u Indra Puri, meuseujid nyoë nakeuh saboh kuil hinduHindu. Leuh'Oh bandumlheueh masyarakatureueng Indra Puri tamöngjitamöng Islam, kuil geu'ubah jeuët keu meuseujid. Luwah area meuseujid nakeuh 33.875 m², ngon manyang tanoh 4,8 mètè di ateuhateueh muka la'ôt. Toë meuseujid ngon Kruëng Acèh kira-kirana ubémeu 150 mètè.<ref name="budaya"/>
* '''Kuta Indra Patra''' nakeuh ubéteuduek ± 19 km nibak Banda Aceh arah u Kruëng Raya, toë ngon Panté Ujông Batèë. Bak riwayat jameun, kuta nyoe geupeudong bak masa prayoh goh Islam dijitamong u Acèh, nyang masa nyan nakeuh masa keurajeun Hindu, Keurajeun Indra Patra. Na cit riwayat nyang geukheunkheun kuta nyoe geupeudong bak masa Keurajeun Acèh Darussalam lam useuha meutheun nibak seurangan [[Portugéh]]. Kuta nyoë rayek that manfaatjih yôh jameun [[Sultan Iskandar Muda]] nyang aseuka la'ôtgeuh, bak watèë nyan, geupimpéngeupimpin lé [[Laksamana Malahayati]].<ref name="budaya"/>
* '''Makam [[Laksamana Malahayati]]''' meuji'ôhteuduek 32 km nibak Banda Acèh. Gobnyan nakeuh sidroe [[laksamanalakseumana]] inong phôn nyang mat kuwasa ateueh aseuka la'ôt bak masa [[Sultan Iskandar Muda]].<ref name="budaya"/>
* '''Maktab Tanoh Abèë''' na di gampông Tanoh Abèë, di barôh [[Gunong Seulawah]]. Maktab nyoë na lam kompleks Dayah Tanoh Abèë nyang geupeudong lé keluarga Fairus nyang masa jayageuh 'oh geumat lé Syekh Abdul Wahab nyang geuturi ngon nan Teungku Chik Tanoh Abèë. Gobnyan wafeut bak [[1894]], ngon makam di Tanoh Abèë. Naskah (manuskrip) Dayah Tanoh Abèë mulai geupeusapat dibak masa Syekh Abdul Rahim, tu nibak Syekh Abdul Wahab. NaskahNaseukah keuneuleuhkeuneulheueh geutuléh 'oh masa Syekh Muhammad Sa’id, aneuk dinibak Syekh Abdul Wahab nyang wafeutwafeuet bak thon [[1901]] di [[Banda Acèh]], lam béncara [[Beulanda]].<ref name="budaya"/>
== Bumoë ==
| 